Tổng kết quy hoạch đầu tư tổng thể bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Di sản văn hóa thế giới đô thị cổ Hội An, gắn liền với sự phát triển của Hội An và du lịch giai đoạn 2012-2025 vừa qua, bà Nguyễn Thị Anh Thi, Phó Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng nhấn mạnh rằng đô thị cổ Hội An không chỉ là báu vật của riêng Đà Nẵng mà còn là niềm tự hào chung của Việt Nam trên bản đồ di sản thế giới.

Đại diện UBND thành phố cho hay, với hàng trăm năm lịch sử, Hội An đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới vào năm 1999 nhờ những giá trị nổi bật về kiến trúc, văn hóa, cảnh quan và lối sống cộng đồng. Đây là một cột mốc quan trọng trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc.

Dấu mốc đáng lưu ý là năm 2012 Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 78/QĐ- TTg về phê duyệt Quy hoạch bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Đô thị cổ Hội An gắn với phát triển thành phố Hội An và du lịch giai đoạn 2012-2025. Qua gần 13 năm triển khai, hệ thống di tích được tu bổ, phục hồi, nhiều công trình thoát khỏi nguy cơ xuống cấp nghiêm trọng. Về cơ bản, các mục tiêu, nhiệm vụ của Quy hoạch đã được cụ thể hóa thành các chương trình, kế hoạch dự án cụ thể, bám sát định hướng bảo tồn và phát triển đã được phê duyệt. Đặc biệt, các hoạt động bảo tồn không chỉ diễn ra trong phạm vi khu vực di sản, mà còn mở rộng đến vùng đệm và vùng ven, đảm bảo tính tổng thể, gắn kết và thống nhất trong không gian đô thị cổ, đúng với tiêu chí mà UNESCO đã công nhận: “Hội An là điển hình tiêu biểu về một cảng thị châu Á truyền thống được bảo tồn một cách hoàn hảo”.

Đến nay, di sản thế giới đô thị cổ Hội An được bảo tồn và phát huy tốt, cảnh quan, sinh thái được giữ gìn tối đa, đồng thời du lịch phát triển mạnh mẽ, trở thành ngành kinh tế quan trọng của địa phương. Công tác quy hoạch và quản lý đô thị đã đảm bảo sự hài hòa giữa bảo tồn và phát triển, phù hợp với tiêu chí của UNESCO về “tính toàn vẹn và tính xác thực” của di sản.

Gợi ý về định hướng phát triển cụm đô thị sáng tạo Hội An trong hệ sinh thái văn hóa sáng tạo Đà Nẵng giai đoạn 2025- 2035, PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương, Viện trưởng Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam phân tích: Bối cảnh mới đặt ra cho Hội An yêu cầu chuyển từ tư duy “bảo tồn tĩnh” sang “bảo tồn động” thông qua các thực hành sáng tạo đương đại, kết nối thị trường và công nghệ, song không đánh đổi bản sắc. Theo đó, cần nghiên cứu để có thể định hướng Hội An như một thực thể đô thị trung tâm trong việc kết nối “di sản - thủ công - nghệ thuật dân gian” trong hệ sinh thái sáng tạo trực thuộc Đà Nẵng và vùng Duyên hải miền Trung. Nếu triển khai thành công giải pháp này, Hội An có thể tìm ra đáp án cho bài toán duy trì tư cách thành viên mạng lưới UCCN trong bối cảnh sáp nhập với TP Đà Nẵng.

Theo Thứ trưởng Bộ VHTTDL Hoàng Đạo Cương, bảo tồn đô thị cổ Hội An là nhiệm vụ hết sức khó khăn bởi đặc tính là một đô thị di sản sống. Do vậy đòi hỏi sự kiên trì, cẩn trọng và khoa học để đặt ra và giải quyết các vấn đề liên quan. Trong bối cảnh mới với sự vận hành của chính quyền địa phương 2 cấp và định hướng phát triển của Đà Nẵng, nhiều cơ hội mở ra để nâng tầm công tác bảo tồn. Song vẫn cần kiên định nguyên tắc lấy văn hóa di sản làm trọng tâm, không đánh đổi di sản vì mục tiêu kinh tế.

Đô thị cổ Hội An nằm trong số ít công trình còn nguyên vẹn sau hàng trăm năm tồn tại. Giờ đây, Hội An cũng cần tận dụng tốt các lợi thế mang lại sau khi trực thuộc thành phố Đà Nẵng để bứt phá trở thành mô hình nổi bật của thế giới về bảo tồn di sản trong cuộc sống đương đại.

Nội dungTính đến nay, hệ thống di tích ở Hội An có 1 di tích cấp quốc gia đặc biệt, 27 di tích cấp quốc gia, 50 di tích cấp tỉnh, 19 di tích thuộc danh mục bảo vệ giai đoạn 2024-2029.