Ngược dòng lịch sử, từ những bước chân đầu tiên con người có mặt trên mảnh đất này cho đến bây giờ, vùng đất nhỏ vẫn luôn mang theo ước mơ và khát vọng của những con người khai hoang, mở cõi - mang trong mình khát khao tự do, ý chí vươn lên và tư duy đầy sáng tạo để tồn tại, phát triển.

Bên cạnh đó, vị trí địa lý của Hội An được xem là nơi “hội thủy” bởi một mặt tiếp giáp với biển Đông - tuyến hàng hải nối Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương. Vùng biển này đóng vai trò vô cùng quan trọng trong thương mại hàng hải toàn cầu và là nơi hợp lưu các dòng chảy lớn của xứ Quảng trước khi đổ ra biển lớn. Đây là một trong những yếu tố chính giúp đưa Hội An trở thành thương cảng quốc tế sầm uất bậc nhất khu vực Đông Nam Á ở cuối thế kỷ 16 và 17, 18.

Những thương thuyền từ Nhật Bản, Trung Quốc, Hà Lan, Bồ Đào Nha… tấp nập đến Hội An để giao thương. Có người còn gắn bó lâu dài, hình thành nên các cộng đồng dân cư và lưu lại những di sản về lịch sử, kiến trúc, văn hóa, sinh hoạt tín ngưỡng… Trong quá trình cộng cư ấy, trải qua bao thế hệ sinh ra, lớn lên rồi già đi, quá trình giao lưu, tiếp biến với nhiều nền văn minh lớn trên thế giới. Từ đó những “mạch nguồn văn hóa và sáng tạo” vẫn không ngừng được nuôi dưỡng, bồi đắp và lan tỏa đến từng cá thể cư dân, tạo nên một “chất Hội An” riêng biệt.

Từ các yếu tố “thiên thời, địa lợi”, người Hội An lại càng nỗ lực lao động để đáp ứng các nhu cầu thiết yếu của bản thân và không ngừng phát huy khả năng tư duy, sáng tạo trong mọi lĩnh vực của đời sống như: văn nghệ, ẩm thực, xây dựng, sản xuất, nghệ thuật, … Trong đó, hai lĩnh vực được đầu tư hàm lượng sáng tạo và phát triển mạnh mẽ ở Hội An chính là văn nghệ dân gian và nghề thủ công truyền thống.

Các nghề và làng nghề được hình thành gắn với những điều kiện tự nhiên và xã hội của địa phương có thể kể đến như: làng mộc Kim Bồng, làng gốm Thanh Hà, làng rau Trà Quế, nghề làm tranh, tre Cẩm Thanh,… Các sản phẩm từ làng nghề Hội An được chế tác tỉ mỉ qua bàn tay các nghệ nhân, thợ thủ công tài hoa, sáng tạo đã theo các thương thuyền tỏa đi khắp các nơi, phục vụ đời sống của cộng đồng và mang lại tiếng vang cho mảnh đất này.

Sau những giờ phút lao động hăng say, cộng đồng cư dân Hội An lại sáng tác ra các câu hò khoan đối đáp, các làn điệu dân ca, hay những điệu vè, lý, … vừa mang tính giải trí sau những buổi lao động vất vả; vừa giao lưu, bồi đắp thêm tình cảm và còn làm giàu thêm cả một đời sống văn hóa, tinh thần của người dân bản địa. Ngày nay, lĩnh vực văn nghệ dân gian của Hội An với các loại hình như Hô hát Bài chòi, Bả trạo, Hát bội, … được đưa vào hoạt động du lịch đã mang lại nhiều trải nghiệm mới lạ cho du khách và còn được mang đi lưu diễn ở nhiều quốc gia trên thế giới.        

Trước những đổi thay, Hội An từ thành phố di sản hướng đến mục tiêu trở thành thành phố sáng tạo. Chính quyền và nhân dân Hội An có sự thích ứng linh hoạt khi vừa tìm cách bảo tồn và phát huy các giá trị truyền thống, vừa phát triển sức mạnh nội tại, tư duy sáng tạo để các yếu tố nội sinh và ngoại sinh được cộng hưởng, mang đến những giá trị vững bền cho nhân dân bản địa và cả du khách đến tham quan Hội An.

Trung tâm VH-TT và TT- TH Hội An