Dấu ấn riêng...

Một đô thị cổ với quá trình giao lưu - tiếp biến văn hóa mạnh mẽ khiến Hội An trở thành một “bảo tàng sống” - vừa lưu giữ những công trình kiến trúc cổ kính, vừa bảo tồn nếp sống thị dân hiền hòa, cởi mở.

Khác với những “đô thị trẻ” mới được hình thành từ đầu thế kỷ 20, “căn tính” thị dân Hội An được xây dựng phức tạp hơn từ môi trường tự nhiên, lịch sử, quá trình giao lưu văn hóa lâu dài.

Cảnh quan thiên nhiên thơ mộng, hữu tình; không gian sống có nhiều công trình tín ngưỡng - tôn giáo, nhiều sinh hoạt văn hóa; môi trường gia đình nền nếp ảnh hưởng nhiều từ Khổng giáo; nhiều làng nghề truyền thống với các sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh xảo; nhịp giao thương buôn bán sầm uất… đã bồi đắp cho người Hội An tính cách hiền lành, mực thước, bao dung và tài hoa, biết yêu mến cái đẹp.

Sống giữa một di sản văn hóa của nhân loại, thị dân Hội An vẫn bình thản duy trì một nếp sống trung dung - vừa hướng ngoại, vừa rất hướng nội.

Họ cởi mở, hiếu khách, nhanh chóng thân tình với du khách trong và ngoài nước, tiếp nhận và sáng tạo thêm nhiều sản phẩm du lịch để tạo nên sự hấp dẫn cho hình ảnh quê hương bản quán.

Nhưng đồng thời, giữa nhịp sống rộn rã của một điểm đến du lịch, họ vẫn giữ những thói quen sinh hoạt hướng tới di dưỡng đời sống nội tâm: đọc sách, uống trà, đi dạo ven sông, thưởng thức các loại hình nghệ thuật dân gian, chơi cây kiểng…

“Căn cước” thị dân Hội An

Trên hành trình lập thân, lập nghiệp xa xứ, người Hội An mang bản sắc văn hóa quê hương lan tỏa ở những vùng đất mới. Điểm chung dễ nhận biết của thị dân Hội An tha hương là sự dung hòa giữa một cá tính mạnh mẽ, quyết liệt rất “Quảng Nam” với sự khiêm nhường, hòa nhã, sâu sắc đậm chất Hội An. Chính sự kết hợp thú vị ấy khiến người Hội An dễ thành danh ở nhiều lĩnh vực, mà đặc biệt là văn hóa - nghệ thuật.

Được biết đến như họa sĩ vẽ lụa xuất sắc của hội họa Việt Nam đương đại, Bùi Tiến Tuấn - một thị dân Hội An điển hình vẫn luôn tha thiết với việc giữ gìn bản sắc quê hương.

Sau nhiều triển lãm cá nhân gây tiếng vang với đề tài tân mỹ nhân, đầu năm 2025 này, tại triển lãm Một hành trình, họa sĩ Bùi Tiến Tuấn đã giới thiệu đến công chúng nhiều họa phẩm về Hội An đầy chất hoài niệm, suy tư.

Sử dụng màu nước trên giấy dó, Bùi Tiến Tuấn đã tái hiện một Hội An trầm lắng mà huyền ảo, rực rỡ - một thương cảng cởi mở phồn hoa nhưng cũng lắng sâu bao tự sự rêu phong.

Bùi Tiến Tuấn tâm sự: “Tôi là người con của Hội An, thuộc thế hệ sinh ra sau năm 1975. Tôi lớn lên khi đất nước còn nhiều chật vật, khốn khó nhưng những sinh hoạt của thị dân Hội An quanh tôi đã giúp tôi có được sự giàu có về tinh thần: những bản nhạc của chính người Hội An viết về Hội An, những bài thơ của nhiều thế hệ đàn anh sáng tác, nếp sinh hoạt gia giáo giữa một đô thị đẹp đẽ, cổ kính - có lẽ, chính những điều ấy đã góp một phần chính yếu xây dựng nên một cảm thức Hội An trong tôi".

Anh nói, trong suốt hành trình nghệ thuật của mình, những khi bế tắc, anh luôn tìm về quê hương trong tâm tưởng mình như một điểm tựa.

"Tôi vẽ Hội An trong hoài niệm như là một cách giúp tôi lấy lại sự cân bằng và thăng hoa trong nghệ thuật. Đất nước đang đô thị hóa từng ngày, nhưng sự cổ kính, rêu phong của phố Hội vẫn được gìn giữ khiến tôi thấy được an ủi. Tất cả cơ quan hành chính, trụ sở ngân hàng, nhà hàng, khách sạn, các thương hiệu cà phê, ẩm thực lớn tại Hội An đều được xây dựng theo phong cách kiến trúc của Hội An để “nhập gia tùy tục”. Những biểu hiện của cảnh quan đô thị ấy chính là tín hiệu cho thấy sự bền vững của tâm thức thị dân Hội An" - Bùi Tiến Tuấn chia sẻ.

Sợi dây cuống rốn của quê hương

Trưởng thành từ phong trào Tiếng hát Hoa phượng đỏ của Hội An, Nguyễn Thạch Thảo theo đuổi con đường ca hát chuyên nghiệp và hiện là ca sĩ của Đoàn Nghệ thuật Quân khu 7 (TP.Hồ Chí Minh).

Để thích nghi với môi trường nghệ thuật năng động ở thành phố mang tên Bác, Nguyễn Thạch Thảo tự hào vì mình mang theo những “hành trang” đáng trân trọng của một thị dân Hội An.

Cô cho rằng, việc lớn lên ở Hội An đã mang lại nhiều “ưu thế” khi hòa nhập vào môi trường mới: một tâm hồn bình yên với khả năng thích ứng cao.

"Khi đến một vùng đất mới, mình dễ dàng thích nghi với những áp lực cuộc sống hơn, không bị choáng ngợp bởi sự ồn ào, vội vã. Đặc biệt, trưởng thành ở một nơi giàu bản sắc như Hội An giúp mình có một tình yêu sâu sắc với quê hương và niềm tự hào lớn về những giá trị văn hóa mà mình mang theo. Điều này giúp mình tự tin hơn, luôn có một điểm tựa tinh thần vững chắc dù có đi đến bất cứ nơi đâu”.

Rõ ràng, dù gắn chặt với quê hương bản quán hay lập thân nơi xứ người, thị dân Hội An vẫn mang một “căn cước” văn hóa đáng tự hào: sự hiếu khách, hướng ngoại, ham học hỏi; sự sâu sắc, điềm tĩnh, cương trực; và một tình yêu bền bỉ với những giá trị truyền thống tốt đẹp của quê nhà.

Sợi “dây cuống rốn” nối thị dân Hội An với quê hương khiến họ tự tin lan tỏa những giá trị đẹp đẽ đến mọi vùng đất khác.

HẠ NGUYÊN 
baodanang