Hội An, Mỹ Sơn - 26 năm được công nhận Di sản văn hóa thế giới

Cùng với đó, hàng loạt sự kiện phong phú, đặc biệt mang ý nghĩa thiết thực và gắn với lợi ích cộng đồng được tổ chức tại Hội An, Mỹ Sơn, thành phố Đà Nẵng nhân sự kiện này, như một lời tri ân đến người dân và du khách, góp phần lan tỏa các giá trị nghiên cứu về tư liệu, kiến trúc, ký ức lịch sử và bản sắc của di sản.

Dấu ấn hành trình 26 năm di sản Hội An, Mỹ Sơn

Chương trình gặp mặt cũng là dịp gặp gỡ, chia sẻ với tinh thần tri ân quá khứ, vun đắp hiện tại và hướng đến tương lai, tiếp tục khẳng định Hội An, Mỹ Sơn không chỉ là di sản sống của Việt Nam mà còn là không gian văn hóa giàu sức sáng tạo, nơi các giá trị di sản vật thể và phi vật thể được gìn giữ bằng sự đồng lòng của cộng đồng và được thắp sáng bởi những giá trị bền vững của nhân loại.

Đồng thời, tôn vinh giá trị di sản văn hóa Việt Nam; khẳng định vai trò của di sản Hội An, Mỹ Sơn trong bối cảnh mới, không gian rộng mở.

Sự kiện Hội An được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới (DSVHTG) vào năm 1999 đánh dấu một mốc son quan trọng trong quá trình bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc.

Đặc biệt, từ sau khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quyết định số 78/QĐ-TTg ngày 12.1.2012 về Quy hoạch đầu tư tổng thể bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Đô thị cổ Hội An gắn với phát triển thành phố Hội An và du lịch giai đoạn 2012 - 2025, công tác bảo tồn đã bước sang một giai đoạn mới, bài bản hơn, có chiều sâu hơn và gắn kết chặt chẽ hơn giữa bảo tồn di sản với phát triển kinh tế - xã hội, phát triển du lịch bền vững.

Qua gần 13 năm triển khai thực hiện, Quy hoạch đã tạo nên những chuyển biến toàn diện trong công tác bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Đô thị cổ, góp phần để Hội An tiếp tục là một trong những điểm đến hàng đầu của du lịch Việt Nam và thế giới, là mô hình thành công về bảo tồn di sản gắn với phát triển bền vững….

Đặc biệt, các hoạt động bảo tồn không chỉ diễn ra trong phạm vi khu vực di sản, mà còn mở rộng đến vùng đệm và vùng ven, đảm bảo tính tổng thể, gắn kết và thống nhất trong không gian đô thị cổ - đúng với tiêu chí mà UNESCO đã công nhận: “Hội An là điển hình tiêu biểu về một cảng thị châu Á truyền thống được bảo tồn một cách hoàn hảo”.

Tính đến nay, toàn bộ hệ thống di tích trong khu vực khoanh vùng bảo vệ khu di sản đã được kiểm kê, lập danh mục, đánh giá và phân loại giá trị bảo tồn kiến trúc để có giải pháp quản lý, bảo tồn phù hợp, đảm bảo gìn giữ giá trị nguyên gốc; ngoài ra, các công trình, địa điểm có giá trị về lịch sử, văn hóa cũng được khảo sát, đánh giá để đưa vào danh mục bảo vệ.

Về công tác đầu tư tu bổ, tôn tạo di tích, giai đoạn 2012-2024, Nhà nước thực hiện đầu tư từ nguồn vốn ngân sách cho 75 dự án với tổng kinh phí gần 299 tỉ đồng. UBND thành phố Hội An (cũ) đã ban hành các cơ chế hỗ trợ tu bổ, tôn tạo di tích tư nhân và tập thể, áp dụng cho cả khu vực trong và ngoài di sản, các cơ chế này đã hỗ trợ 174 di tích, với tổng kinh phí trên 38 tỉ đồng, trong đó chủ di tích đóng góp trên 7 tỉ đồng.

Song song đó, lĩnh vực du lịch phát triển mạnh mẽ về cả cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật, nguồn lực và phạm vi hoạt động, đa dạng về loại hình sản phẩm, hướng đến du lịch chất lượng cao, đặc trưng và bền vững. Hội An đã có bước chuyển đổi rõ nét theo hướng “du lịch Xanh”, gắn với mục tiêu phát triển bền vững và thân thiện môi trường. Giai đoạn 2012-đến tháng 6.2025, Hội An đạt 81 danh hiệu du lịch do các tổ chức quốc tế và trong nước có uy tín bình chọn.

Với quần thể di tích kiến trúc đền tháp tồn tại từ thế kỷ thứ 4 đến thế kỷ 13, đóng vai trò là trung tâm tôn giáo, tín ngưỡng quan trọng bậc nhất của Vương quốc cổ Champa, Khu đền tháp Mỹ Sơn đã được UNESCO công nhận  là DSVHTG theo tiêu chuẩn như là một ví dụ điển hình về trao đổi văn hoá và như là bằng chứng duy nhất của một nền văn minh châu Á đã biến mất.

Thành tựu nổi bật nhất thời gian qua chính là công tác bảo tồn, trùng tu di sản với các dự án hợp tác quốc tế được triển khai mạnh mẽ, đạt được những kết quả quan trọng tại khu di sản Mỹ Sơn.

Điển hình như: Dự án 3 bên UNESCO- Việt Nam- Italia về “Thuyết trình và đào tạo các tiêu chuẩn quốc tế bảo tồn nhóm tháp G Mỹ Sơn”; dự án hợp tác song phương giữa chính phủ Ấn Độ và Việt Nam trùng tu các nhóm tháp K,H,A (2017-2022); dự án “Trung tâm đào tạo nghề trùng tu di tích tại Quảng Nam” từ sự đầu tư không hoàn lại của chính phủ Ý; dự án hợp tác với Ấn Độ trùng tu khu tháp E,F giai đoạn 2025-2029.

Ngoài ra còn thực hiện các dự án hợp tác trong nước như khai quật khảo cổ lòng suối khu tháp B,C,D; dự án trùng tu tháp E7; dự án gia cố chống đỡ cấp thiết tháp B3; khai quật khu tháp K…

Bên cạnh công tác bảo tồn, trùng tu di tích, công tác  phát huy giá trị di sản, phát triển sản phẩm du lịch tại Mỹ Sơn đạt nhiều kết quả quan trọng. Công tác phát huy, phát triển du lịch đạt kết quả về sản phẩm du lịch, quảng bá xúc tiến.

Bảo tồn, phát huy di sản Hội An, Mỹ Sơn bối cảnh mới

Năm 2025 là thời điểm kết thúc niên hạn của Quy hoạch đầu tư tổng thể bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị DSVHTG Đô thị cổ Hội An. Trong bối cảnh thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, Hội An có điều kiện chủ động hơn trong công tác bảo tồn, rút ngắn quy trình hành chính, nâng cao hiệu quả quản lý, đồng thời bảo đảm sự hài hòa giữa bảo tồn và phát triển du lịch, giữa gìn giữ giá trị văn hóa và nâng cao đời sống cộng đồng.

Đây cũng là dấu mốc quan trọng để thành phố Đà Nẵng nghiên cứu, hoạch định một tầm nhìn mới, đề xuất xây dựng Quy hoạch tổng thể mới và dài hạn cho giai đoạn tiếp theo của di sản đô thị Hội An phù hợp với những điều kiện, yêu cầu và thách thức trong tình hình hiện nay.

Trong đó bảo đảm không phá vỡ tính tổng thể của một đô thị thương cảng cổ - một đô thị sinh thái - văn hóa - du lịch trong mối liên hệ về lịch sử, văn hóa, cảnh quan kiến trúc và tự nhiên giữa các địa phương hiện nay; bảo đảm sự gắn kết không gian bảo tồn và phát triển giữa Đô thị cổ Hội An với Khu Dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm; khắc phục những bất cập, giải quyết các nguy cơ, thách thức đã và đang đặt ra cho di sản, bắt nhịp với thời đại công nghệ số, kỷ nguyên số.

Ông Nguyễn Công Khiết, Phó Giám đốc BQL Di sản VHTG Mỹ Sơn cho biết, trong bối cảnh mới, thời gian đến, BQL tập trung cho việc phối hợp với các đơn vị liên quan tham mưu về nhiệm vụ Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi Di tích quốc gia đặc biệt khu Đền tháp Mỹ Sơn tại Quyết định số 1404 ngày 28.6.2025 của Thủ tướng Chính phủ, theo chỉ đạo của UBND thành phố Đà Nẵng.

Quy hoạch nhằm phát huy giá trị Di tích quốc gia đặc biệt Khu đền tháp Mỹ Sơn tiếp tục là điểm du lịch văn hóa hấp dẫn; kết nối với các di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh khác tại địa phương, hình thành chuỗi sản phẩm du lịch, kết hợp phòng hộ, bảo vệ môi trường, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Đồng thời  tập trung xây dựng Đề án phát triển du lịch Mỹ Sơn giai đoạn 2025-2030. Và định hướng sẽ phát triển một số loại hình sản phẩm du lịch kết nối di sản với cộng đồng, nghiên cứu tổ chức Lễ hội thường niên hàng năm tại Mỹ Sơn, trong đó lồng ghép chương trình nghệ thuật “Đêm Mỹ Sơn huyền thoại” là hoạt động chính chủ đạo nhằm tạo sản phẩm mới thu hút du khách đến tham quan.

baovanhoa